Konferencja naukowa "Zamki srebrnego wieku – stare i nowe w budownictwie rezydencjonalnym w Rzeczypospolitej XVII stulecia" 11–12 grudnia 2025 r.

Zamki srebrnego wieku – stare i nowe w budownictwie rezydencjonalnym w Rzeczypospolitej XVII stulecia, to kolejna, piąta już konferencja w ramach cyklu „Colloquia castrensia”, którego celem jest prezentacja i konfrontacja najnowszych badań na temat rozwoju i przemian murowanego budownictwa obronnego i rezydencjonalnego w Polsce od XIII do XVII wieku, z porównawczym uwzględnieniem terenów ościennych.

Wiekiem srebrnym zwykło się nazywać XVII stulecie, a zwłaszcza jego pierwszą połowę – epokę panowania Wazów. W budownictwie rezydencjonalnym był to czas dynamicznych przemian i stopniowego odchodzenia od łączenia funkcji reprezentacyjno-mieszkalnych z obronnymi. Elementy architektury o genezie militarno-obronnej – wieże i baszty – przekształcają się w dekoracyjne ryzality i alkierze. Przez cały XVII wiek widać ewolucję form architektonicznych zmierzającą ku coraz większej ich dekoracyjności.

Na konferencję zapraszamy wszystkie osoby zainteresowane problematyką mieszczącą się w jej tytule, w tym przedstawicieli i przedstawicielki wszystkich nauk, którym bliskie są badania dawnych rezydencji i budownictwa obronnego. Będzie ona otwartym forum prezentacji zagadnień i problemów badawczych już dyskutowanych, jak też zjawisk nowych, które uwidoczniły się w budownictwie rezydencjonalnym w XVII wieku na ziemiach Rzeczypospolitej.

Zgłoszenie na konferencję prosimy przesyłać na załączonym formularzu na adres: abochenska@zamek-krolewski.pl, do dnia 30 listopada 2025 roku.

Miejsce obrad: Zamek Królewski w Warszawie – Muzeum

Konferencja ma charakter otwarty, a uczestnictwo w niej jest bezpłatne.

 

---

 

Dzień I 

11 grudnia 2025 r.

9.00 REJESTRACJA UCZESTNIKÓW

9.30–9.45 POWITANIE

prof. Małgorzata Omilanowska, dyrektorka Zamku Królewskiego w Warszawie

PANEL I 9.45–11.15

9.45–10.10

prof. Sławomir Gawlas, Wydział Historii, Uniwersytet Warszawski 

Budownictwo zamkowe a przemiany mechanizmów władzy w Rzeczypospolitej po sejmach egzekucyjnych i unii lubelskiej (1562–1569)

10.10–10.35

Jerzy Serafin, badacz niezależny 

Nowe źródła do dziejów budownictwa rezydencjonalno-obronnego w XVII w. na terenie I Rzeczypospolitej i na ziemiach ościennych

10.35–10.50

dr hab. prof. UŁ Zbigniew Bania, Instytut Historii Sztuki, Uniwersytet Łódzki 

Zamki Stanisława Lubomirskiego, wojewody krakowskiego, z 1. poł. XVII w. Ewolucja programu rezydencjonalnego i obronnego

10.50 –11.15 DYSKUSJA

11.15–11.30 PRZERWA KAWOWA

 

PANEL II 11.30–13.00

11.30–11.55

dr Piotr Lasek Instytut Sztuki PAN,
dr inż. arch. Wojciech Wółkowski Zakład Architektury Polskiej, Wydział Architektury, Politechnika Warszawska 

Łabędzi śpiew czy podzwonne? Zamki na Mazowszu w 2. poł. XVI w. – 1. poł. XVII w.

11.55–12.20

dr hab. prof. AFiB Radosław Lolo, Instytut Historii AFiB Vistula

Zamek biskupów płockich w Pułtusku w świetle inwentarzy z XVIII w.

12.20–12.45

dr Tomasz Olszacki Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk, Ośrodek w Łodzi,
Łukasz Popowski Stowarzyszenie „Nasz Zamek”, Sochaczew

Zamek wazowski w Sochaczewie. Zapomniana kreacja wczesnobarokowa i jej trudne dzieje budowlane

12.45–13.00 DYSKUSJA

13.00–14.30 PRZERWA

 

PANEL III 14.30–16.00

14.30–14.55

prof. Tomasz Torbus, Instytut Historii Sztuki, Uniwersytet Gdański

Krzyżtopór, atrybucja, kontrowersje wokół architektury wnętrza oraz uwagi dotyczące jego fortyfikacji

14.55–15.20

dr Wojciech Bis Instytut Archeologii i Etnologii PAN, Warszawa,
Jerzy Serafin badacz niezależny

Ozdobna kamieniarka z zamku w Wilczyskach: standard czy świadectwo bogactwa?

15.20–15.45

dr hab. inż. arch. prof. PG Piotr Samól, Wydział Architektury, Politechnika Gdańska

XVII-wieczne modernizacje twierdzy Wisłoujście, czyli jak wznosić bastiony

15.45–16.00 DYSKUSJA

16.00–16.15 PRZERWA KAWOWA

 

PANEL IV 16.15–18.10

16.15–16.40

dr Hubert Ludomir Baumann, Instytut Historii Sztuki, Uniwersytet Gdański

Książeczka projektowa Abrahama zu Dohna. Źródło do architektury rezydencjonalnej Prus Książęcych początku XVII w.

16.40–17.05

dr inż. arch. Maciej Małachowicz, Autorska Pracownia arch. Macieja Małachowicza

Dwór w Ochli Górnej jako przykład wiejskiej rezydencji rodowej z 2. poł. XVII w.

17.05–17.30

dr inż. arch. Rafał Karnicki Wydział Architektury, Politechnika Wrocławska,
dr inż. arch. Maciej Małachowicz Autorska Pracownia arch. Macieja Małachowicza

Zamek w Polskiej Cerekwi: od obronnego dworu do reprezentacyjnej rezydencji (XVI–XVII w.)

17.30–17.55

Aleksandra Walkowska, Wydział Architektury, Katedra Historii Architektury, Sztuki i Techniki, Politechnika Wrocławska

Zagadnienie uroczystej jadalni (Tafelstube) na zamkach i dworach śląskich XVI–XVII w.

17.55–18.10 DYSKUSJA

18.10 UROCZYSTA KOLACJA

 

DZIEŃ 2

12 grudnia 2025 r.

PANEL I 9.30–11.25

9.30–9.55

dr Olha Tikhonova, Wydział Historii Sztuki, Uniwersytet w Sewilli, Hiszpania

Przestrzeń i władza w zamku bastionowym: od podręczników Serlia do przykładu Nowego Wiśnicza

9.55–10.20

dr Piotr Józef Janowski, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk

Narodziny baroku nad Wisłą. Rezydencje Zygmunta III Wazy w Krakowie i Łobzowie na początku XVII w.

10.20–10.45

Paweł Kajfasz, Zamek Królewski na Wawelu

Nowo odkryte relikty XVII-wiecznego bastionu na Wawelu

10.45–11.10

dr hab. prof. UJ Dariusz Niemiec, Instytut Archeologii, Uniwersytet Jagielloński

Zmiany wystroju zespołu pałacowego na Wawelu w epoce Wazów w świetle źródeł archeologicznych

11.10–11.25 DYSKUSJA

11.25–11.40 PRZERWA KAWOWA

 

PANEL II 11.40–13.10

11.40–12.05

dr Olha Okonczenko, Department of Design and Architecture Fundamentals, Lviv Polytechnic National University

Architektura zespołów wjazdowych zamków XVI–XVII w. na przykładzie obiektów z zachodnich terenów Ukrainy

12.05–13.30

prof. Valentin Constantinov, Instytut Historii, Mołdawski Uniwersytet Państwowy

Zamek chocimski pomiędzy Polakami a Mołdawianami w pierwszych dziesięcioleciach XVII w.

12.30–12.55

dr Alena Bagro, badaczka niezależna

Przebudowa fortyfikacji w województwach Ruskim i Podolskim Rzeczypospolitej w pierwszej połowie XVII w. Przyczyny i tendencje. Zachowanie funkcji militarnych

12.55–13.10 DYSKUSJA

13.10–14.30 PRZERWA

 

14.30–16.20 PANEL III

14.40–15.05

dr hab. inż. arch. prof. ZUT Piotr Fiuk, Wydział Architektury, Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie

Zamek Książąt Pomorskich w Szczecinie – niezrealizowany projekt barokowej przebudowy z okresu szwedzkiej administracji (koniec XVII w.)

15.05–15.30

dr inż. arch. Artur Kwaśniewski, Wydział Architektury, Politechnika Wrocławska

Między tradycją przodków a modusem nowoczesności. Architektura XVII-wiecznych rezydencji zamkowych na Śląsku jako obraz fermentu społeczno-konfesyjno-politycznego w okresie ekspansywnej kontrreformacji (1621–1707)

15.30–15.55

prof. inż. arch. Małgorzata Chorowska Wydział Architektury, Politechnika Wrocławska,
dr Tomasz Olszacki Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk, Ośrodek w Łodzi

Zamek Świny pierwszych dekad XVII w. na podglebiu kulturowym Europy Środkowo-Wschodniej

15.55–16.20

Daria Dobrasiak, Wydział Architektury, Politechnika Wrocławska

Palazzo in fortezza w Siedlisku – XVII-wieczna rozbudowa jako manifest ambicji rodu von Schönaich

16.20 DYSKUSJA I PODSUMOWANIE KONFERENCJI

 

Organizatorzy zastrzegają sobie możliwość zmian w programie.